Skansen w Nowej Hucie coraz bliżej

– Najstarszy budynek ma około dwustu lat. Najmłodszy niecałe sto – mówi Jerzy Muzyk, zastępca prezydenta Krakowa ds. zrównoważonego rozwoju, przewodniczący Rady ds. Parku Edukacyjnego „Branice”.

– Część z nich została wskazana przez członków Rady, inne to efekt kolejnych poszukiwań pracowników Kraków Nowa Huta Przyszłości SA, a także zgłoszeń od osób prywatnych. Co ważne, zagrody różnią się od siebie, dzięki czemu ukazują bogactwo drewnianego budownictwa i historii Krakowa oraz sąsiadujących niegdyś z nim wsi, które dziś są jego częścią. Po opinii Rady, w której zebraliśmy grono ekspertów i osób zaangażowanych w ideę ratowania architektury drewnianej z terenu Krakowa, możemy przystąpić do kolejnych działań – dodaje J. Muzyk.

Wszystkie ocenione przez Radę zagrody zostały wcześniej wstępnie zinwentaryzowane przez pracowników spółki Kraków Nowa Huta Przyszłości SA. Wskazane przez Radę chaty i kompleksy zabudowań zostaną w tym roku poddane badaniom, które ocenią ich dokładny stan. Po tej weryfikacji spółka rozpocznie działania w celu przeprowadzenia tzw. translokacji. Najpierw budynki zostaną rozłożone na części według specjalnej procedury, kolejnym etapem będzie transport, a na koniec zagrody zostaną odtworzone na terenie powstającego Parku Edukacyjnego „Branice”. Atrakcja, która stanie się częścią Centrum Rekreacji i Wypoczynku „Przylasek Rusiecki”, ma być dostępna dla zwiedzających najwcześniej w 2023 roku.

Kon­cep­cja pro­jek­to­wa ba­zo­wa­ła na ma­te­ria­łach stra­te­gicz­nych dla tego ob­sza­ru, w tym miej­sco­wym pla­nie za­go­spo­da­ro­wa­nia prze­strzen­ne­go oraz na rysie hi­sto­rycz­nym i funk­cjo­nal­nym pod­kra­kow­skiej wsi. Dla­te­go też domy przy trak­cie okól­nym od stro­ny po­łu­dnio­wej przy­po­mi­nać będą za­bu­do­wę w ukła­dzie wsi „rzę­dów­ka”, na­to­miast kom­po­zy­cja pół­noc­nej stro­ny te­re­nu opra­co­wa­nia na­wią­zu­je do ukła­du roz­pro­szo­ne­go za­bu­do­wy (przy­po­mi­na­ją­ce­go układ wsi „sa­mot­ni­czej”). Oba roz­wią­za­nia usy­tu­owa­ne zo­sta­ły na ze­wnątrz trak­tu okól­ne­go two­rząc wy­dłu­żo­ny, nieco od pół­noc­nej stro­ny nie­re­gu­lar­ny zie­lo­ny plac na któ­rym or­ga­ni­zo­wa­ne będą róż­ne­go ro­dza­ju przed­się­wzię­cia. Na tym placu za­pla­no­wa­no rów­nież re­kon­struk­cję drew­nia­ne­go ko­ścio­ła lub ka­pli­cy. Na wschod­nim krań­cu „wsi”, na skrzy­żo­wa­niu po­łu­dnio­we­go i pół­noc­ne­go trak­tu okól­ne­go znaj­dzie się karcz­ma.

Ideą pro­jek­tu jest także od­wzo­ro­wa­nie cha­rak­te­ry­stycz­nej zie­le­ni wiej­skiej, z jed­no­cze­snym uwzględ­nie­niem edu­ka­cyj­nych i eko­lo­gicz­nych aspek­tów pro­jek­to­wa­ne­go parku. Kon­cep­cja ma na celu – w moż­li­wie jak naj­więk­szym stop­niu – przy­bli­że­nie użyt­kow­ni­kom kra­jo­bra­zu kul­tu­ro­we­go wsi końca XIX i po­cząt­ku XX wieku. W pro­ce­sie pro­jek­to­wym nie­oce­nio­ne oka­za­ły się ma­te­ria­ły et­no­gra­ficz­ne do­ty­czą­ce naj­chęt­niej sto­so­wa­nych ro­ślin za­rów­no w naj­bliż­szym oto­cze­niu za­gro­dy, jak i ro­ślin upra­wia­nych na po­lach.

– Kon­cep­cja wy­ko­rzy­stu­je przede wszyst­kim tra­dy­cyj­ną zie­leń po­ja­wia­ją­cą się w przy­do­mo­wych ogród­kach, wa­rzyw­ni­kach, ziel­ni­kach, sa­dach, a także drze­wa, krze­wy i ro­śli­ny ziel­ne dziko ro­sną­ce na po­dwór­kach, łą­kach czy przy dro­gach. Dawne ogro­dy wiej­skie łą­czy­ły pięk­no z uży­tecz­no­ścią, a ich ele­men­ty czę­sto po­sia­da­ły zna­cze­nie sym­bo­licz­ne, dla­te­go w kon­cep­cji pro­jek­to­wej za­pro­po­no­wa­no ro­śli­ny po­ja­wia­ją­ce się w wielu wzmian­kach do­ty­czą­cych lecz­nic­twa, wie­rzeń, ob­rzę­dów oraz zwy­cza­jów lu­do­wych. Stąd wła­śnie m.​in. obec­ność drzew-opie­ku­nów przy każ­dym domu – wska­zu­je dr Artur Pasz­ko, pre­zes za­rzą­du KNHP.

Zdj. Nowa Huta Przyszłości /inf.krakow.pl